Słowniczek

Tutaj znajdziesz definicje najczęściej spotykanych pojęć związanych z ADHD i nie tylko…

ADD – skrót od angielskiego attention deficit disorder, czyli już nieużywana nazwa podtypu ADHD z przewagą zaburzeń koncentracji uwagi. Jak wygląda ADD? ADHD z przewagą zaburzeń koncentracji uwagi objawia się głównie problemami z koncentracja uwagi, na przykład: błędami z nieuwagi, szybkim rozpraszaniem się, wzmożoną reakcją na bodźce, zamyślaniem się czy w ogóle sprawianiem wrażenia, jakby się nie słuchało, trudnością ze stosowaniem się do podanych instrukcji, problemami z organizacją zadań i aktywności czy prokrastynacją, czyli odkładaniem zadań do zrobienia na później. Co ważne – objawy muszą wystąpić przed 12 rokiem życia i muszą zaburzać codzienne funkcjonowanie Pacjenta.

ADHD tax – czyli w wolnym tłumaczeniu podatek od ADHD. To jest internetowy trend, w którym Pacjenci pokazują, jakie koszty ponieśli z uwagi na posiadanie ADHD. Może to być koszt zgubionych kluczy, przypalonego przez hiperfocus garnka czy wizyty lekarskiej, której pomyliły się Pacjentowi terminy.

AuADHD – to również słowo stworzone przez internautów będące połączeniem dwóch innych – spektrum AUtyzmu i ADHD. Jest to pojęcie, które określa podwójną diagnozę – zarówno ADHD jaki i spektrum autyzmu. Współwystępowanie ADHD z autyzmem określa się na ok. 30% – 50%.

Burnout – to tłumacząc z języka angielskiego wypalenie, czyli swoisty stan wyczerpania fizycznego, psychicznego i/lub emocjonalnego, który rozwija się w odpowiedzi na długotrwały, chroniczny stres. Wypalenie może wystąpić w trudnych okresach życia, ale osoby z ADHD z uwagi na swoją aktywność życiową są w grupie większego ryzyka. U większości ludzi wypalenie zawodowe ma charakter okresowy i tymczasowy i ustępuje, gdy poziom stresu wraca do normy. Wypalenie ADHDowe może jednak stać się problemem bardziej chronicznym, gdy dana osoba przez dłuższy czas zmaga się z wysokim poziomem stresu.

CBT – to skrót od psychoterapii poznawczo–behawioralna zwaną także terapią kognitywno–behawioralną (cognitive–behavioral therapy – CBT). To nurt terapeutyczny charakteryzujący się ustrukturowanym i zorientowanym na określone cele sposobem współpracy terapeuty Pacjenta.

Day dreaming – to tłumacząc dosłownie z języka angielskiego śnienie na jawie, czyli stan, kiedy w naszej głowie oddajemy się marzeniom natomiast nasze ciało jest a aktualnej rzeczywistości np. na lekcji w szkole czy na nudnym spotkaniu biznesowym.

DBT – to skrót od terapii dialektyczne-behawioralnej będącej odłamem terapii CBT Trzeciej Fali. Jest skierowana do osób, szukających pomocy psychologicznej a mających wiele problemów jednocześnie. Ma ustrukturalizowany program zawierający także techniki mindfullness o skuteczności potwierdzonej w badaniach naukowych.

DIVA 5.0 – to ustrukturyzowany wywiad kliniczny służący do badania osób dorosłych z podejrzeniem ADHD. Składa się z trzech części: badających występujące objawy zaburzeń koncentracji uwagi, badających występujące objawy zaburzeń nadpobudliwości psychoruchowej i nadmiernej impulsywności oraz funkcjonowanie Pacjenta. Każda z tych części odnosi się do dorosłości i do dzieciństwa, gdyż aby zdiagnozować ADHD u osoby dorosłej trzeba stwierdzić występowanie objawów do 12 roku życia. Dodatkowo należy pamiętać, że DIVA nie jest kwestionariuszem zatem nie powinno się jej wypełniać samodzielnie. Miarodajne jest wypełnienie jej z wykwalifikowanym specjalistą.

EMDR – to skrót od angielskiego Eye Movement Desensitization and Reprocesing, to nurt terapeutyczny opierający się o szybki ruch gałek ocznych, po którym następuje przeprocesowanie i desensytyzacja trudnych wspomnień czy przekonań. Terapia EMDR to terapia ustrukturyzowana i oparta na badaniach naukowych.

Fidgeting – tłumaczone dosłownie z angielskiego to wiercenie się. Jednak fidgetowanie na stałe zagościło w języku polskim jako określenie na dającą nadruchliwości ulgę „zabawę” przedmiotami, które są pod ręką lub wręcz z uwagi na swoje sensoryczne możliwość wręcz ku temu służą np. specjalne gniotki czy kręcące się pierścionki.

Funkcje wykonawcze – to proces polegający na kontroli poznawczej – umożliwia wybieranie i monitorowanie zachowań, które są nam pomocne tj. kontrolę uwagi, hamowanie impulsów, pamięć roboczą czy elastyczność poznawczą.

Hiperfocus – to maksymalne, wręcz wciągające skupienie, dzięki któremu osoba nim pochłonięta nie zwraca na nic innego co się dzieje dookoła – ani na dźwięki, ani na wydarzenia, ani prośby. Podczas pracy zawodowej jest to bardzo „przydatny” stan, jednak warto pamiętać, że niezmiernie męczący. Dlatego tak ważne jest, żeby odpowiednio kontrolować hiperfocus.

Komunikacja NVC – to Nonviolent communication, czyli po polsku Porozumienie bez Przemocy. To  sposób komunikacji oparty o wzajemny szacunek i akceptację emocji.  Zawiera konkretne narzędzia, które pomagają utrzymywać bliskość i szczerość w relacjach.

MMPI-2 – to jedne z popularniejszych testów psychologicznych. Jego pełna nazwa to Minnesocki Wielowymiarowy Inwentarz Osobowości i wykorzystywany jest do oceny osobowości i zaburzeń psychicznych. Jest to samo opisowy kwestionariusz składający sieć 567 stwierdzeń dotyczących różnych zachowań i przekonań, które obejmują 121 skal zarówno kontrolnych jak i klinicznych.

Nadwrażliwość sensoryczna – to stan, w którym dana jednostka reaguje silniej niż przeciętnie na niektóre bodźce np. dotyk, konsystencję, zapach, dźwięki czy światło. Stają się one wówczas wyjątkowo nieprzyjemne i przeszkadzające, a wręcz odrzucające.

RSD – Rejection Sensitive Disphoria – to dysforia emocjonalna, która objawia się skrajną wrażliwością. To tzw. lęk przed odrzuceniem, czyli bardzo dotkliwa emocjonalna reakcja na faktyczne bądź wyobrażone odrzucenie.

SCID-5-PD – wywiad diagnostyczny przeznaczony do diagnozy dziesięciu zaburzeń osobowości: paranoicznego, schizoidalnego, schizotypowego, antyspołecznego, borderline, histrionicznego, narcystycznego, unikowego, zależnego i obsesyjno-kompulsywnego.

Ślepota czasowa – nie jest określoną jednostka chorobową, ale jednym z objawów np. ADHD. Polega na trudności z szacowaniem czasu czy określaniem siebie w czasie. Pacjenci mają problem z rozpoznaniem ile czasu minęło czy ile będzie trwała dana czynność. Często wręcz wydaje im się, że daną rzecz zrobią w 5 minut, podczas gdy zajmuje to co najmniej 30 😉

Zoning out – po polsku wyłączanie się. To stan, kiedy w danej sytuacji czy w danym miejscu nasze myśli dryfują w zupełnie innym kierunku, tj. odłączają się od aktualnej sytuacji. Dzieje się tak kiedy podczas spotkania w pracy zaczynamy obmyślać plan wyjazdu na wakacje czy listę zakupów na weekendową imprezę 🙂